AYDANCA

TATLI ZEHİR: RAFİNE ŞEKER

Yapılan bilimsel araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’de son on yılda diyabet ikiye katlanarak %90 arttı. Diyabet hastalığının görülme sıklığı obezitenin artışına paralel, yani 20 yaş üzeri her yedi kişiden biri diyabet. Beslenme en önemli faktör. Rafine şeker tüketimiyse diyabet için muhteşem bir zemin.

22 Kasım 2015 Pazar / Star Gazete Yazısı

Türkiye’de 7 milyonun üzerinde diyabet hastası var. Bir de ondan bir önceki durak olan hipoglisemi meselesi var, rakam verilerin çok ötesinde. Kişinin kan şekerinin belli bir değerin altına düşmesinden kaynaklanan hipoglisemi, tüm uzmanların söylediği gibi, “doğru ve dengeli beslenmeyle düzelebilen” metabolik bir rahatsızlık. Üstelik şeker hastalığı için hayırlı bir süreç, elbette zamanında teşhis edilir gereken yapılırsa. Çünkü dikkat edilmezse sonu diyabet. Peki neden hipoglisemi bu kadar yaygın, diyabet hızla arttıyor? Geçtiğimiz hafta Dünya Diyabet Günü dolayısıyla pek çok sağlık köşesinde dünya genelinde sağlık durumunun vahameti gözler önündeydi. Şeker hastalığı kalp krizi, diş sağlığı, görme bozuklukları, kanser, tansiyon, obezite gibi rahatsızlıkları tetikliyordu. Peki bu konu sadece sağlık köşelerinde mi olmalı? Bence yemek yazan çizenler olarak bizlerde bu konuda sorumluyuz. Genetik miras ve hareketsizlik çok önemli faktörler ama unutmayalım ki yediklerimiz sağlığımızı direk etkiliyor.

Şeker Tutkunuyuz

Misal, sosyal medyadan üzerinden karamel sosu akan bir tarif paylaşırsanız tıklanma ve yorumlar inanılmaz olur. Dilenseniz aynı hesaptan bir de salata yayınlayın aradaki farkı göreceksiniz. Sosyal medyada fazla tık isteyenler neden salatayla uğraşsın ki? Bu bile durumumuzu ortaya koyuyor, çoğumuz şeker bağımlısı ve bir çok gıda markası, bloger, işletmeci ve yazar bu bağımlılığı kullanıyor.

Ne Yapmalısınız ?

Hazır yemeklerin, GDO’lu tohumların, kimyasalların ve rafine (işlenmiş) gıdaların gittikçe arttığı günümüzde, beslenmeden kaynaklanan metabolik rahatsızlıklar da çığ gibi büyüyor. Bu yüzden gıda ürünlerini satın alırken seçici olmak çok önemli. Tüketici için kötü haber, market raflarına izin alarak giren binlerce ürünün büyük kısmının sağlıklı olmaması. Diğer taraftan iyi haber, sağlık kriterini dikkate alan markalar kendi kriterlerini kendileri belirliyor ve bu gruptaki üreticilerin ürün yelpazeleriyse her geçen gün daha da büyüyor. Önemli olan bu firmaları bulmak ve sağlıklı ürünleri tüketmek.

Rafine Şeker Nedir ?

Şeker pancarı son yapılan deneylerde masum çıktı. Hatta tam tersine faydaları olan bir gıda. Tabi işlenmemiş halinden bahsediyorum. Rafine şekere gelecek olursak aslında bir yiyecek değil. Ona katkı maddesi demek daha doğru olabilir. Şeker pancarı veya şeker kamışından elde edilen kristalize şeker hele hele genetiği değiştirilmiş mısırdan elde edilen glikoz insan sağlığına yavaş yavaş olumsuz etki eden adeta bir zehir. Rafine şeker, içine girdiği reçetelerde raf ömrünü uzatırken ciddi bağımlılık yapıyor. Yedikçe yiyesiniz geliyor. Bir kere tüketmeye başladığınızda kurtulmak hiç de kolay değil.

Rafine Şeker Sigaradan Farksız

Legal ve kullanım alanının mutfak olduğunu düşünecek olursak belki de sigaradan daha da tehlikeli.

O halde gelin şeker ve şekerli abur cubura tıpkı sigara paketlerindeki gibi “sağlığa zararlıdır” ibaresi koyalım. Bırakalım, dileyen tüketsin. Etiket meselesi hayati. Tüketicinin hangi şeker türünü ve miktarını etiket üzerinde görmesi gerekiyor. Bunun için change.org’da bir kampanya başlattığımı sizlere ve yetkililere duyurmak isterim. Diğer taraftan etiket meselesinde tatlandırıcı konusu da çok önemli. Tatlandırıcılı “şekersiz” satılan tüm ürünlerde hangi oranda hangi tatlandırıcının olduğunu bilmek hayati bir mesele.

Uzmanlar Ne Diyor ?

Prof. Dr. Erdem Yeşilada

"Bilimsel çalışmalar günlük hayatın vazgeçilmez bazı öğelerinin aslında sağlığımız için risk oluşturduğunu ortaya koydukça hayal kırıklığı yaşıyoruz."

Yeşilada, şekere ihtiyacımız var. Doğal şeker tüketmeliyiz diyor ve ekliyor “Genel olarak bakıldığında meyvedeki şeker polifenoller ve lifler, polisakaritler nedeniyle saf şekerden farklı olarak daha az emiliyor. Ayrıca fruktozun gelişemiyor indeksi çok daha düşük. Bu bakımdan miktarı abartmadıkça meyve tüketilmesinin saf şeker, özellikle glikozdan farklı bir glisemik yükü söz konusu. Zaten tüm sorun besin içeriklerini saflaştırarak diğer bileşenlerinden ayırmak ile ilişkili.

Op. Dr. Nilüfer Köylüoğlu

"Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ilk kez bulaşıcı niteliğe sahip olmayan ama salgın bir hastalık olarak nitelendirilen diyabetin ulaştığı rakamlar endişeye neden oluyor."

Küçük damar hastalığı olarak da bilinen diyabetin en çok etkilediği organların başında gözün geldiğini vurgulayan Dünyagöz Etiler’den Op. Dr. Nilüfer Köylüoğlu Ünal “Geçici görme bozukluklarından kalıcı görme kaybına kadar birçok göz sorununa yol açan diyabet, özellikle sebep olduğu diyabetik retinopati hastalığıyla Türkiye’de ve dünyada 50 yaş altı körlüğün birinci nedeni olarak karşımıza çıkıyor” diyor. Özellikle göz sağlığı için olmusuz etkileri olan rafine şekeri hızla hayatımızdan çıkartmanın önemini vurguluyor.

Dr. Erdem Türemen

"Diyabet hastalarının 3’de 1’i durumdan habersiz"

Türemen, hastalığın bu denli artmasının pek çok nedeni olduğunu belirterek şunları söylüyor: “Toplumda daha yaygın olarak görülen Tip 2 diyabete neden olan faktörlerin en başında kilo sorunu geliyor. Çünkü diyabet obeziteyle, vücut yağlanmasıyla ilişkili bir hastalık. Tabii obezitenin de birçok nedeni var” diyor. Hareketsizlik, TV seyretme saatlerinin artması ve beslenme yanlışlarının başta rafine şeker tüketiminin hastalığı tetikleyen en önemli etkenler olduğunu belirten Dr. Türemen, diyabetin artık çocuklarda dahi görüldüğüne dikkat çekiyor.

Rafine Şeker Çeşitleri

Beyaz Şeker: Şeker pancarı, şeker kamışı veya mısır gibi bitkilerden ileri teknoloji ve kimyasal katkılarla üretilen toz halinde veya kimyasal yapıştırıcılarla küp olarak üretilen kristalize şeker. GI değeri ana maddesine göre değişmekte.

Kahverengi Şeker: Şeker kamışından elde edilen rafine toz şekerin beyazlatılmamış hali. Türkiye’de şeker kamışı üretilmediğinden aldığınız şekere dikkat edin. GI değeri ana maddesine göre değişmekte.

Sahte Kahverengi Şeker: Beyazlatılmış kristalize şekere melas eklenerek kahverengi hale getirilmesi. Aslında piyasada bu şekilde satılan ürünlerin “Kahverengileştirilmiş şeker” ibaresi eklemesi zorunlu olmalı. GI değeri ana maddesine göre değişmekte.

100% Pancar Şekeri: Şeker pancarından elde edilen rafine beyaz toz şeker. GI değeri 65.

Früktoz: Kısaca meyve şekeri. Taze meyve tüketirken zararı yok. Ancak, hazır gıdalarda kullanılan früktoz, mısırdan kimyasal yolla elde ediliyor ve çok tehlikeli. Taze meyve GI değeri ortalama 23, işlenmişi 115.

Mısır Şurubu: Genetiği değiştirilmiş organizmalardan elde edililen, hazır gıdalarda kullanılan, kimyasallarla elde edilen ve glikoz kıvamında bir şurup. İnsan sağlığı açısından en riskli grupta. GI değeri 115.

Glikoz Şurubu: Daha çok hazır gıda ve şeker hamurunda kullanılan yapay ve insan sağlığı açısından riskli, kıvamlı bir şurup. GI değeri 100.

Rafine Şeker Ne Yapar?

• Kanı kalınlaştırır.
• Beyaz kan hücrelerinin çalışmasını bozar bağışıklık sistemini devre dışı bırakır.
• Adrenalin ve kortizol salgılanmasına sebebiyet vererek fizyolojik stres yaratır.
• Tokluk hormonu (leptin) salgılanmasını düşürür. Kanser hücrelerini besler.
• Yağ depolanmasını ve kilo alımını hızlandırır.
• Amino asitlerin kaslara taşınmasını sekteye uğratır. Yaşlanmayı hızlandırır.
• Zaman içinde insülin direnci oluşturur, tip 2 diyabet başta olmak üzere sinir ve kardiyovasküler hastalıklar için uygun zemin hazırlar.