AYDANCA

YAPAY ZEKA ÜRETİMİ VE SONUÇLARI

Yapay zeka, kafası fazla çalışanları ışık hızına çıkarabilir!

Sayfadaki fotoğraflara dikkatli bakın. Tamamını makyajımı yaparken, bilgisayarın başına gelip ara sıra tuşlara basarak oluşturdum. Pardon “Yapay zeka” ile birlikte oluşturduk :) Unutmadan! Makyajımı ortalama 5 hadi bilemedin 8 dakikada yapıyorum. Benim gibi agrandizör, rapido kalem ve letresetlerle çalışan ve 1980'lerin ilk Macintosh’larında tek bir çizgi çizerken dakikalarca bekleyen, olmadı baştan; bilgisayarı aç kapat saatlerce arpa boyu yol kat eden eski bir tasarımcıysanız, bu hız rüyanın en güzel yerinde hissettiriyor. Şaka değil, ben o Mac'lerin fazla çalışmaktan karşımda duman çıkararak yandığını görmüş biriyim. Şu ara baya eğleniyorum, yapay zekanın inanılmaz hızı ile sanki o günlerin acısını çıkartıyorum. Projelerimde kullanır mıyım bilmiyorum ama bu hız süper iyi hissettiriyor. Nereye yetişeceksem?

Yapay zekanın (YZ) geldiği nokta müthiş. Her gün biraz daha gelişen ve insan aklının hayallerini sınırlarının ötesine saniyeler içinde geçirebilen; bilgileri toparlayan, bunları istenirse fotoğraf haline getirebilen bir beceri var ortada. Matrix filmini tekrar düşünüyorum şu günlerde. O noktada beynimiz yanabilir bunu geçelim. Soru, YZ kullanıp iş dünyasında veya akademik kariyerinde basamak olarak kullananlarla kullanmayanlar arasında ne olacak?

Bu yazı şahsımı bağlar…

Şahsen bana yazı yazma ve resim yapma yetenekleri verilmiş. Bu yeteneklerle donatılarak doğmuşum. Yemek yapmak da resim yeteneğimin bir yansıması. Renkleri, lezzetleri bir araya getirerek ortaya çıkardığım bir sonuç. Peki bu yemekçi fotoğrafçı yazar çocukken nasıldı? Matematiğim hep berbattı ama diğer dersler çok iyiydi. Ortaokul, lise dönemlerimde çalışmayan arkadaşlarıma kopya verirdim. Hatta bunun için disiplinin kapısına kadar gittim. Elbette YZ ile kıyaslanamaz. Bu kopya hikayesini YZ’nin zerreden de küçücük bir modeli olarak düşünürsek o gün de fikrim buydu, bugün de. Ne demek mi istiyorum? Anlatayım.

YZ’nın basın ve reklam sektörü gibi fotoğraf, resim ve yazı ile beslenen bazı sektörlerde, yetenekli insanlar ile az yetenekli olanlar arasındaki farkı kapatıp kapatmayacağı sorusunun cevabı tüm bu sektörlerde dişiyle tırnağıyla çalışmış biri olarak benim için önemli. Aslında oldukça karmaşık bir konu. YZ, yaratıcılığı demokratikleştirerek yetenek ve imkan eksikliği nedeniyle dışarıda kalanlara destek olabilir. Sonuçta yaratma güdüsü içten gelen bir dürtü. Elinde ha kalem olmuş ha yapay zeka… Fark eder mi? Hız konusunda ışınlatır o kesin. Madalyonun diğer yüzleri için cevabı yazının sonunda siz verin.

YZ, bazı alanlarda daha fazla insana yaratıcılık araçları sunarak fırsat eşitliği yaratabilir. Tıpkı kafası çalışan ama ezber yapamayanlara benim kopya vermem gibi. Örneğin, herkes bir YZ aracını kullanarak sanat, yazı veya müzik üretebilir ve belki de daha önce erişemedikleri sonuçlara erişebilir. Ancak, bu eşitlemenin sınırları ve sonuçları muhakkak ki olacaktır. YZ’nin sağladığı imkanlar, teknik becerilere veya eğitim fırsatlarına daha önce erişememiş insanlara yardımcı olsa da, toplumda yeni bir “yetkinlik” ayrımı yaratabilir. Bir YZ aracını etkili kullanmak ve doğru sorular sormak bile bir tür yetenek ya da bilgi birikimi gerektiriyor. Eğer bilginiz yoksa fena duvara toslatabilir. Çünkü bazen çok sağlam hatalar yapabiliyor. En azından bugün için durum bu. Dolayısıyla, YZ’yi anlamak ve yaratıcı bir şekilde kullanabilmek için günümüz dünyasında yepyeni bir beceri setine ihtiyaç duyulacak. Bu da demek oluyor ki, yaratıcılık ve fırsat eşitliği sağlanırken, yine de bir bilgi, erişim veya deneyim farkı söz konusu olabilir. İyi de bunu kim anlayacak? Kanımca bu ayrımı yapabilenler yine deneyimi ve bilgisi olanlar olacak. Bu da bir kişinin kariyeri veya itibari için yeterli. Yani iyiler yine daha iyi olarak kalacak. Tabi bu benim düşüncem.

Tüfek çıktı mertlik bozuldu!

Yapay zeka çıktı ne olacak?

Bu konuda YZ’yi kimlerin, nasıl, hangi amaçla kullandığı da çok belirleyici. YZ araçlarını geliştiren ve sunan büyük teknoloji firmaları, erişimi ve kullanımını kontrol ettikleri sürece, yaratılan “eşitlik” yine onların vizyonu ve çıkarları etrafında şekillenecek. Bu da, bazı grupların diğerlerine göre avantajlı hale gelmesine neden olabilir. Sonuçta, bilgiye erişim fırsatı, eğitim düzeyi, hatta altyapı gibi faktörler, eşitliği sınırlandırabilir. Kısacası, YZ ile sağlanan fırsat eşitliği, tek başına tüm adaletsizlikleri çözmeyebilir; çünkü sosyal, ekonomik ve kültürel engeller halen kalıcı olacak.

Belki de en önemlisi, insan yaratıcılığının YZ’nin ötesinde bir derinliğinin olması… YZ ne kadar gelişirse gelişsin, insan yaratıcılığının öznelliğini ve duygusal derinliğini birebir kopyalayamaz. Bir eserin ardındaki ilham, duygular veya yaşam deneyimi, YZ’nin taklit edemeyeceği kadar kişisel ve özgündür. Bu yüzden yetenekli insanlarla YZ arasında gerçekten kıymetli bir fark her zaman olacaktır. YZ, bazı işleri hızlandırabilir ve erişilebilir kılabilir; ancak gerçek yaratıcılığın kaynağı olan “insanlık” her zaman eşsiz kalacak.

Telif Hakları, Etik Rekabet ve Sosyal Medyada Etkisi

Yapay zeka (YZ) teknolojilerinin sanat ve görsel üretim alanında yarattığı yenilikler, bu alanda hem heyecan verici hem de karmaşık tartışmaları beraberinde getiridi. YZ tabanlı görsel araçlar, sanat ve tasarım dünyasında devrim yaratırken telif hakkı, etik sorular ve sosyal medya platformlarındaki etkisi gibi konuları ayrıştırmak oldukça güç. Yazının bundan sonraki kısmında YZ ile yapılan görsellerin niteliği, telif hakkı durumu, etik rekabet ve sosyal medyadaki yerine değinmek istiyorum.

Yapay zeka görsellerinin niteliği

YZ, binlerce görsel veriden öğrenerek gerçekçi ve estetik görseller üretebiliyor. Günümüzde YZ ile oluşturulan görseller, profesyonel bir sanat eseri kadar etkileyici olabilirken, bazı eleştirmenler YZ’nin “özgün yaratıcı süreçten” uzak olduğunu belirtiyor.

Telif hakları belirsizliği

YZ’nin ürettiği görsellerin telif hakkı konusu henüz net değil. YZ tarafından üretilen görsellerin telif hakkı sorunu, hukuki açıdan belirsizlikler taşıyor. Geleneksel telif yasalarına göre, telif hakkı yaratıcı eseri oluşturan kişiye ait olur. Ancak YZ tarafından üretilen görsellerde, eseri gerçekten kimin oluşturduğu sorusu ortaya çıkıyor: YZ modelini geliştiren mühendis mi, bu araçları kullanan kişi mi yoksa YZ modelinin kendisi mi? Geleneksel telif yasaları insan yaratıcıya yönelikken, YZ ile üretilen eserin telif hakkının kime ait olduğu tartışmalı. ABD gibi bazı ülkelerde, insan müdahalesi olmayan YZ içerikleri telif hakkı korumasına alınmıyor; bu da YZ sanatçılarının hak taleplerini zorlaştırıyor. Örneğin, bir YZ aracı kullanarak sanat eseri oluşturan bir kişi, eseri üzerinde tam hak iddia edemeyebiliyor. Bu durum, görsellerin yasal olarak korunması açısından zorluklar yaratırken, YZ’nin telif hakkı yasalarının güncellenmesi ihtiyacını da gündeme getiriyor.

Etik rekabet

YZ’nin hızlı üretim kapasitesi, sanatçılar ve tasarımcılar için yeni bir rekabet ortamı yaratıyor. Dakikalar içinde etkileyici görseller üretebilen YZ, bazı sanatçılar için iş kaybı riski doğuruyor. Ayrıca, YZ modellerinin eğitimi için sanatçıların izni olmadan eserlerinin kullanılması, emek hakları açısından eleştiriliyor.

Peki ya sosyal medya?

Zaten olanlar olmaya başladı. YZ görselleri sosyal medyada hızla yayılıyor; birçok kullanıcı, YZ tarafından üretilen sanat eserlerini ve tasarımları içeriklerinde kullanıyor. Bu durum, özgünlük tartışmalarını gündeme getirirken, sosyal medyada sanat ve yaratıcı içerik algısını da etkiliyor.

Artık birçok sosyal medya kullanıcısı, içeriklerinde YZ tarafından üretilmiş sanat eserleri, profil fotoğrafları ve grafik tasarımlar kullanıyor. Özellikle Instagram, TikTok gibi platformlarda, YZ tarafından üretilen görseller, kullanıcılar arasında popüler hale geldi.

Bugünü anlamadan yarına geçelim mi?

YZ, görsel üretim alanında kalıcı bir değişim başlatmış durumda. Telif hakkı, etik rekabet ve sosyal medya üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, YZ’nin sanat dünyasında hem fırsatlar hem de karmaşık sorunlar doğurduğu açık. Teknolojinin hızla geliştiği bu dönemde, YZ ve insan yaratıcılar arasındaki dengenin nasıl sağlanacağı büyük bir merak konusu.

Son tahlilde…

Yapay zekanın görsel üretim alanına girişi, birçok tasarımcı ve sanatçı için ciddi bir rekabet baskısı oluşturdu. Bir YZ aracı ile dakikalar içinde görsel üretilebiliyor insan sanatçılar ise saatler, hatta günler süren çalışmalara ihtiyaç duyuyor. Bu da özellikle grafik tasarım ve dijital sanat alanlarında yapay zeka ile insan yaratıcılar arasında bir dengesiz bir rekabet ortamı yaratıyor kabul. Ancak, öyle veya böyle komutları verenin bir insan olduğunu düşünürsek doğru soruları veya komutları vermek de yaratılanın özgünlüğünü ve niteliği koruyabilir.